Wijk bij Duurstede is een stad en gemeente in het zuiden van de Nederlandse provincie Utrecht.
De gemeente telt 23.059 inwoners (1 augustus 2013, bron: CBS) op een oppervlakte van 50,3 km² waarvan 2,68 km² water.
Door en langs Wijk bij Duurstede stromen de rivieren Nederrijn, Lek, Kromme Rijn en het Amsterdam-Rijnkanaal.
De gemeente grenst aan de gemeenten Houten, Bunnik, Utrechtse Heuvelrug, Culemborg en Buren.
Naamsverklaring
Voor het naamdeel Wijk worden verschillende verklaringen gegeven, zoals dat het onder meer herleid zou kunnen worden tot het Romeinse vicus,
of het Germaanse wik wat weer "bocht" of "inham" betekent.
Het naamdeel Duurstede laat zich herleiden tot de vroegere handelsplaats Dorestad, welke naam op zijn minst deels van Keltische oorsprong is.
Geschiedenis
Tijdens de Romeinse tijd bevond zich hier aan de Rijn een Romeins castellum, wellicht Levefanum.
Ook liep de noordelijke grens (limes) van het Romeinse Rijk dwars door Wijk bij Duurstede.
Fibula van Dorestad uit circa 775-800 gevonden in een waterput van Dorestad, thans in het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden
In de vroege middeleeuwen lag er één van de belangrijkste handelsplaatsen van Noordwest-Europa: Dorestad.
Rond 850 viel Dorestad door aanvallen van de Vikingen. Zo was tot vrij recent de geschiedschrijving.
Er wordt inmiddels echter ernstig rekening mee gehouden dat natuurlijke en (kerk)politieke factoren tezamen met de
verschuivende machtsverhoudingen waarschijnlijk een belangrijkere rol speelden.
De Rijnbedding zou zich wat verplaatst hebben, de haven zou op dat moment ook beginnen te verzanden en daarenboven kwam er een waterstijging.
Het verval van Dorestad betekende bloei voor Tiel, Deventer en later Utrecht. Er zijn vele vondsten gedaan in en rond Wijk bij Duurstede uit deze geschiedenisperiodes,
die te zien zijn in Museum Dorestad.
Wijk bij Duurstede kreeg in 1300 stadsrechten van Gijsbrecht van Abcoude en was gebouwd aan een in 1270 gebouwde woontoren die zou groeien tot kasteel Duurstede.
Waarschijnlijk is kort daarop ter verdediging van de stad begonnen met het aanbrengen van een aarden omwalling en omgrachting waarbij voor de omgrachting
deels gebruik werd gemaakt van de oude rivierbeddingen. Midden 14e eeuw werd de stad in oostelijke richting uitgebreid en vermoedelijk werd in
dezelfde periode de stad voorzien van een stadsmuur die voorzien was van stadspoorten en versterkingstorens. De stadsmuur en omgrachting werden rond 1445 vernieuwd.
Ligging
De stad uit de lucht, met linksboven de Nederrijn die overgaat in de Lek, en rechtsboven het Amsterdam-Rijnkanaal
De gemeente Wijk bij Duurstede heeft een landelijke ligging boven de grote rivieren in het midden van Nederland.
En ligt aan de kruising van het Amsterdam-Rijnkanaal met de Lek en de splitsing van de Nederrijn in de Lek en de Kromme Rijn.
Kernen
De gemeente bestaat uit de stad Wijk bij Duurstede (18.376 inwoners) en is op 1 januari 1996 samengevoegd met de gemeenten Cothen (2973 inwoners) en Langbroek (2071 inwoners).
Toerisme
Kastelen
kasteel Duurstede
kasteel Groenesteyn
kasteel Hindersteyn
kasteel Leeuwenburg
kasteel Lunenburg
kasteel Rhijnestein
kasteel Sandenburg
kasteel Walenburg
kasteel Weerdesteyn
kasteel Zuilenburg
Molens
korenmolen Oog in 't Zeil (Cothen)
korenmolen Rijn en Lek (Wijk bij Duurstede)
Festivals
Kleurrijk Wijk
Jazz by Duurstede
Gospel by Duurstede
Shantyfestival
Lekkodagen
Mazijkpop
Catch-Up Festival
Musea
Museum Dorestad
Recreatiegebieden
Recreatiegebied waarden van Gravenbol
Wijken
Wijk bij Duurstede heeft o.a. deze wijken:
Binnenstad (Centrum)
Frankenhof
De Engk
Noorderwaard Noorderwaard-noord
Noorderwaard-zuid
De Horden
Parkwijck
Rivieren
Stenen
Ovens
Scheepsnamen
Scheepstermen
De Heul
De Geer
Nieuwe bebouwing
De Geer II (uitbreiding van de Geer, tussen de Graaf van Lynden van Sandenburgweg en de Remus)
Toekomstige bebouwing
VeilingPark (op de plaats van het voormalige veilingterrein)
Rijnweide (naam van woonwijkje van het Jolice Terrein, in ontwikkeling)
Broekweg (uitbreiding)
Industrie
Broekweg
Langshaven
Parken
Dorestad Plantsoen
Evenemententerrein / Stadspark
Kasteelpark
Verkeer en vervoer
Afstanden
Utrecht 24 km
Amersfoort 24 km
Amsterdam 64 km
Provinciale wegen
N229 (richting Utrecht, A12 en Tiel)
N227 (richting Amersfoort), vanuit Cothen.
Waterwegen
Nederrijn
Lek
Amsterdam-Rijnkanaal
Kromme Rijn
Openbaar vervoer
De bussen vertrekken vanaf het Wijkse Busstation.
Bus 41 (de normale verbinding naar Station Utrecht Centraal)
Bus 241 (de directe spitsverbinding naar Station Utrecht Centraal)
Bus 242 (spitsverbinding naar Utrecht-De Uithof)
Bus 56 (naar Amersfoort via Zeist)
Bus 46 (naar Zeist)
Bus 441 (de nachtbus vanaf Station Utrecht Centraal)
Veerdiensten
Veerdienst Wijkse veer over de rivier de Lek verbindt Wijk bij Duurstede met Rijswijk (GLD) (richting Tiel)
Bekende (voormalige) inwoners
Rie Lips-Odinot (1908-1998), Tweede Kamerlid voor de CPN
Jan Boone, Nederlands advocaat
Wouter Hamel (19 mei 1977), Nederlands jazzzanger
W.G. van de Hulst jr. (4 juni 1917 - 27 juli 2006), Nederlands kunstschilder, beeldhouwer, illustrator en kinderboekenschrijver
Marc Klein Essink (18 maart 1960), Nederlands presentator en acteur
Martijn Lindenberg, Nederlands televisieregisseur
Irene van Lippe-Biesterfeld (5 augustus 1939), Prinses van Lippe-Biesterfeld. Zij woont een gedeelte van het jaar in deze stad.
Nikkie Plessen (8 mei 1985), Nederlandse presentatrice, actrice en model
Laura Dekker (20 september 1995), een Nederlandse solozeilster die als jongste de wereld rond heeft gezeild.
Leo van Veen (6 juni 1946), voetballer en voetbalmanager
Sierd de Vos , voetbalcommentator
Trivia
*Wijk bij Duurstede heeft een bijnaam: "Dorestad" (een succesvolle handelsstad). Het is niet zo dat het huidige Wijk bij Duurstede een rechtstreekse
voortzetting is van het oude Dorestad. Het is genoemd naar kasteel Duurstede, dat op zijn beurt weer genoemd is naar Dorestad.
*Molen Rijn en Lek in Wijk bij Duurstede wordt wel eens De molen van Ruysdael genoemd.
De schilder Jacob van Ruisdael zou op een beroemd schilderij de molen hebben vereeuwigd.
Dit is niet waar; op het schilderij in kwestie staat een nabijgelegen molen waar nu alleen nog maar de fundamenten van te zien zijn.
*Op 14 november 1998 kwam de landelijke intocht van Sinterklaas naar Wijk bij Duurstede.
Tijdens deze intocht maakte Erik van Muiswinkel zijn debuut als Hoofdpiet.
*In 1955 werd het Nederlands kampioenschap wegwielrennen in Wijk bij Duurstede gehouden, Thijs Roks werd toen Nederlands kampioen.
*In 1979 werd de serie: Bassie & Adriaan en de diamant opgenomen in kasteel Duurstede.
Bron; Gemeente Wijk bij Duurstede
